https://sites.google.com/site/khunkrunong/n12
ได้รวบรวมแนวคิดการจัดการเรียนรู้แบบใช้คำถามไว้ดังนี้คือ
เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งพัฒนากระบวนการทางความคิดของผู้เรียน
โดยผู้สอนจะป้อนคำถามในลักษณะต่าง ๆ ที่เป็นคำถามที่ดี สามารถพัฒนาความคิดผู้เรียน
ถามเพื่อให้ผู้เรียนใช้ความคิดเชิงเหตุผล วิเคราะห์ วิจารณ์ สังเคราะห์ หรือ
การประเมินค่าเพื่อจะตอบคำถามเหล่านั้นการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้คำถามมีขั้นตอนสำคัญดังต่อไปนี้
1. ขั้นวางแผนการใช้คำถาม
ผู้สอนควรจะมีการวางแผนไว้ล่วงหน้าว่าจะใช้คำถามเพื่อวัตถุประสงค์ใด
รูปแบบหรือประการใดที่จะสอดคล้องกับเนื้อหาสาระและวัตถุประสงค์ของบทเรียน
2. ขั้นเตรียมคำถาม
ผู้สอนควรจะเตรียมคำถามที่จะใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
โดยการสร้างคำถามอย่างมีหลักเกณฑ์
3. ขั้นการใช้คำถาม
ผู้สอนสามารถจะใช้คำถามในทุกขั้นตอนของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้และอาจจะสร้างคำถามใหม่ที่นอกเหนือจากคำถามที่เตรียมไว้ก็ได้
ทั้งนี้ต้องเหมาะสมกับเนื้อหาสาระและสถานการณ์นั้น ๆ
4. ขั้นสรุปและประเมินผล
4.1
การสรุปบทเรียนผู้สอนอาจจะใช้คำถามเพื่อการสรุปบทเรียนก็ได้
4.2 การประเมินผล
ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันประเมินผลการเรียนรู้ โดยใช้วิธีการประเมินผลตามสภาพจริง
ประโยชน์
1. ผู้เรียนกับผู้สอนสื่อความหมายกันได้ดี
2. ช่วยให้ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3.
สร้างแรงจูงใจและกระตุ้นความสนใจของผู้เรียน
4.
ช่วยเน้นและทบทวนประเด็นสำคัญของสาระการเรียนรู้ที่เรียน
5.
ช่วยในการประเมินผลการเรียนการสอน ให้เข้าใจความสนใจที่แท้จริงของผู้เรียน
และวินิจฉัยจุดแข็งจุดอ่อนของผู้เรียนได้
6.
ช่วยสร้างลักษณะนิสัยการชอบคิดให้กับผู้เรียน
ตลอดจนนิสัยใฝ่รู้ใฝ่เรียนตลอดชีวิต
อัสมา บิลมะหมุด ( https://www.l3nr.org/posts/545216
) ได้กล่าวว่า
ความสำคัญการจัดการเรียนรู้ด้วยการใช้คำถาม
เป็นวิธีการจัดการเรียนรู้ที่มุ่งพัฒนาการคิดของผู้เรียนให้มีความสามารถด้านทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ
จุดเน้นคือการกระตุ้นผู้เรียนให้สามารถคิดและตั้งคำถามกระตุ้นให้เกิดความสนใจใฝ่รู้
และคิดหาคำตอบที่ถูกต้อง คำถามมีส่วนสำคัญที่จะจุดประกายให้ผู้เรียนฉุกคิด
เกิดข้อสงสัย ใคร่รู้เพื่อแสวงหาคำตอบ และความรู้ต่อไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด
การใช้คำถามจึงเป็นการกระตุ้นให้ผู้เรียนคิดเป็น คิดได้
แนวคิดเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งพัฒนากระบวนการทางความคิดของผู้เรียน
โดยผู้สอนจะป้อนคำถามในลักษณะต่าง ๆ ที่เป็นคำถามที่ดี สามารถพัฒนาความคิดผู้เรียน
ถามเพื่อให้ผู้เรียนใช้ความคิดเชิงเหตุผล วิเคราะห์ วิจารณ์ สังเคราะห์ หรือ
การประเมินค่าเพื่อจะตอบคำถามเหล่านั้น
ขั้นตอนสำคัญของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้คำถาม
มีดังนี้
1. ขั้นวางแผนการใช้คำถาม
ผู้สอนควรจะมีการวางแผนไว้ล่วงหน้าว่าจะใช้คำถามเพื่อวัตถุประสงค์ใด
รูปแบบประการใดที่จะสอดคล้องกับเนื้อหาสาระและวัตถุประสงค์ของบทเรียน
2.ขั้นเตรียมคำถาม
ผู้สอนควรจะเตรียมคำถามที่จะใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
โดยการสร้างคำถามอย่างมีหลักเกณฑ์
3.ขั้นการใช้คำถาม
ผู้สอนสามารถจะใช้คำถามในทุกขั้นตอนของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
และอาจจะสร้างคำถามใหม่ที่นอกเหนือจากคำถามที่เตรียมไว้ก็ได้
ทั้งนี้ต้องเหมาะสมกับเนื้อหาสาระและสถานการณ์นั้นๆ
4. ขั้นสรุปและประเมินผล
- การสรุปบทเรียนผู้สอนอาจจะใช้คำถามเพื่อการสรุปบทเรียนก็ได้
-การประเมินผล
ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันประเมินผล การเรียนรู้ โดยใช้วิธีการประเมินผลตามสภาพจริง
เทคนิคการสอนแบบใช้คำถาม
1. ทำบรรยากาศให้ดี
เป็นมิตร ปลอดภัย
2. เลือกคำถามที่ดี
ที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้เลือกคำถามปลายเปิด – ทำไม
อย่างไร เพราะเหตุใด ให้นักศึกษาคิดคำตอบเอง
3. ใช้เทคนิคให้ดี ถามชัดเจน ไม่กำกวม ถามทีละ 1 คำถาม อย่าถามเป็นชุด ให้เวลาคิด
ประโยชน์
1. ผู้เรียนกับผู้สอนสื่อความหมายกันได้ดี
2. ช่วยให้ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. สร้างแรงจูงใจและกระตุ้นความสนใจของผู้เรียน
4. ช่วยเน้นและทบทวนประเด็นสำคัญของสาระการเรียนรู้ที่เรียน
5. ช่วยในการประเมินผลการเรียนการสอน
ให้เข้าใจความสนใจที่แท้จริงของผู้เรียน และ
วินิจฉัยจุดแข็งจุดอ่อนของผู้เรียนได้
http://qa.siamtechu.net/news.php?main_id=495 ได้รวบรวมแนวคิดการจัดการเรียนรู้แบบใช้คำถามไว้ดังนี้คือ
แนวปฏิบัติการจัดการเรียนรู้โดยใช้คำถามเป็นฐาน (Question-Based Learning)
วิทยาลัยเทคโนโลยีสยาม
มีนโยบายจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ให้นักศึกษาคิดเป็น ทำเป็น
แก้ปัญหาได้ โดยจัดกระบวนการเรียนรู้ที่ฝึกให้นักศึกษาตั้งคำถามเป็น ทำไม อย่างไร
เพื่อความสนใจในการเรียน และหาคำตอบด้วยตนเอง กระบวนการเรียนรู้โดยใช้คำถามเป็นฐาน
(Question-Based Learning : QBL) เป็นขั้นตอนที่จะปลูกฝังให้ผู้เรียนเข้าถึงศาสตร์ต่างๆ
ด้วยคำถาม โดยผู้สอนนำเทคนิคของ PBL (Problem-Based Learning) เสริมสร้างทักษะในการแก้ปัญหาและการใช้ความคิดที่เป็นเหตุเป็นผล
(บทความของพรพิสุทธิ์ มงคลวนิช)
จะทำให้ผู้เรียนมีภาวะผู้นำทางความคิดและการแก้ปัญหาเมื่อสำเร็จการศึกษา
สามารถประกอบอาชีพได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การใช้คำถามเป็นเทคนิคสำคัญในการเสาะแสวงหาความรู้ที่มีประสิทธิภาพ
เป็นกลวิธีการสอนที่ก่อให้เกิดการเรียนรู้ที่พัฒนาทักษะการคิด การตีความ
การไตร่ตรอง การถ่ายทอดความคิด
สามารถนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงการจัดกระบวนการเรียนรู้ได้เป็นอย่างดี
การถามจึงเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู้
ที่ช่วยให้ผู้เรียนสร้างความรู้ ความเข้าใจ และพัฒนาความคิดใหม่ ๆ
โดยกระบวนการถามจะช่วยขยายทักษะการคิด ทำความเข้าใจให้กระจ่าง
ได้ข้อมูลป้อนกลับทั้งด้านการเรียนการสอน ก่อให้เกิดการทบทวน การเชื่อมโยงระหว่างความคิดต่างๆ
ส่งเสริมความอยากรู้อยากเห็นและเกิดความท้าทาย โดยบทบาทผู้เรียน
จะเรียนรู้จากการคิดเพื่อสร้างข้อคำถามและการหาคำตอบด้วยตนเอง
ขั้นตอนการจัดการเรียนรู้โดยใช้คำถามเป็นฐาน
1.ขั้นวางแผนการใช้คำถาม
ผู้สอนควรจะมีการวางแผนไว้ล่วงหน้าว่าจะใช้คำถามเพื่อวัตถุประสงค์ใด รูปแบบหรือประการใดที่จะสอดคล้องกับเนื้อหาสาระและวัตถุประสงค์ของบทเรียน
2. ขั้นเตรียมคำถาม
ผู้สอนควรจะเตรียมคำถามที่จะใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
โดยการสร้างคำถามอย่างมีหลักเกณฑ์
3.ขั้นการใช้คำถาม
ผู้สอนสามารถจะใช้คำถามในทุกขั้นตอนของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้และอาจจะสร้างคำถามใหม่ที่นอกเหนือจากคำถามที่เตรียมไว้ก็ได้
ทั้งนี้ต้องเหมาะสมกับเนื้อหาสาระและสถานการณ์นั้น ๆ
4. ขั้นสรุปและประเมินผล
4.1การสรุปบทเรียนผู้สอนอาจจะใช้คำถามเพื่อการสรุปบทเรียนให้นักศึกษาเข้าใจและตอบคำถามได้
ให้บรรลุผลการเรียนรู้
4.2การประเมินผล
ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันประเมินผลการเรียนรู้ โดยใช้วิธีการประเมินผลตามสภาพจริง
(Authentic Assessment)
เทคนิคการจัดการเรียนรู้โดยใช้คำถามเป็นฐาน
1.ทำบรรยากาศให้ดี เป็นมิตร
และปลอดภัย
ระวังบรรยากาศคุกคาม
เริ่มต้นการสอน บอกวิธีการสอน
อาจารย์จะใช้การสอนแบบใช้คำถามเพื่อให้ตอบ โดยให้เกียรติผู้เรียน
เรียกชื่อนักศึกษาเพื่อสร้างความประทับใจให้นักศึกษาตั้งใจเรียน
ใช้
ASA (Attentive, Smile, Acknowledge) = มองหน้าตั้งใจฟัง
ยิ้มน้อยๆ ชมเมื่อตอบถูก (เก่งมากค่ะ ดีมากค่ะ เห็นด้วยค่ะ)
เมื่อตอบผิด - ทำไมคิดอย่างนั้น แก้ concept ที่ถูกต้อง เพื่อให้นักศึกษาคิดใหม่
หาคำตอบที่ดีกว่าและให้กำลังใจสำหรับคำถามคำตอบต่อไป
-ให้ความเข้าใจว่า
คำตอบไม่เคยมีคำตอบเดียว อาจมีมากกว่า 1 คำตอบ
-ให้คิดว่า ตอบผิด
ดีกว่า ไม่ตอบ
2.เลือกคำถามที่ดีที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้
เลือกคำถามปลายเปิด เช่น ทำไม อย่างไร
เพราะเหตุใด ให้นักศึกษาคิดคำตอบเอง
แนะแนวการคิด guide โดยใช้คำถามที่นักศึกษาจะต้องนำความรู้พื้นฐาน (Basic
Knowledge) มาประยุกต์
3. ใช้เทคนิคให้ดี
ถามชัดเจน ไม่กำกวม
เลือกคำถามกว้างๆ ปลายเปิด
---ทำอย่างไร
ถามทีละ 1 คำถาม อย่าถามเป็นชุด
ให้เวลาคิด 10 วินาที
เทคนิค Pose – Pause – Pounce ตั้งคำถาม---- รอคำตอบ ----
ถ้าไม่ตอบ ถามระบุคน
คำถามที่ควรหลีกเลี่ยง
คำถาม ใช่ ไม่ใช่
คำถามกำกวม
คำถามให้เดา
คำถามชี้นำ
วิธีการตั้งคำถามแบบโซเครติก (Socratic Method)
เป็นวิธีสอนของนักปราชญ์ชาวกรีก
ชื่อโซเครติส วิธีสอนแบบนี้ใช้การตั้งคำถามให้นักเรียนคิดหาคำตอบหรือตอบปัญหาด้วยตนเอง
โดยครูจะกระตุ้นให้นักเรียนนึกถึงเรื่องต่างๆ ที่เคยเรียนแล้ว
คำถามของครูจะเป็นแนวทางให้นักเรียนคิดค้นหาความรู้
นักเรียนจะเรียนด้วยการพิจารณาอย่างรอบคอบเพื่อหาคำตอบที่ถูกต้อง และเป็นการเสริมสร้างสติปัญญาให้ทุกคนรู้จักแสดงความคิดเห็น
อภิปรายแล้วสรุปความคิดเห็นลงในแนวเดียวกัน
วิธีสอนแบบนี้เหมาะสำหรับนักเรียนที่ชอบใช้ความคิดค้นคว้าหาความรู้ในสิ่งต่างๆ
Socratic questioning มี 6 แบบ
1. Tell me more: ขอความกระจ่าง
2. Probe assumption: ขอข้อสรุป
3. Reason ขอเหตุผล
4. View point & Perspectives ถามมุมมองแง่อื่นและแนวคิด
5. Implication & Consequence การนำไปใช้และคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้น
6. คำถามที่ทำให้เกิดทักษะการคิด
เป็นคำถามขั้นสูง
ประโยชน์ของการจัดการเรียนรู้โดยใช้คำถามเป็นฐาน
1. ผู้เรียนกับผู้สอนสื่อความหมายกันได้ดี
2. ช่วยให้ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. สร้างแรงจูงใจและกระตุ้นความสนใจของผู้เรียน
4. ช่วยเน้นและทบทวนประเด็นสำคัญของสาระการเรียนรู้ที่เรียน
5. ช่วยในการประเมินผลการเรียนการสอน
ให้เข้าใจความสนใจที่แท้จริงของผู้เรียน และวินิจฉัยจุดแข็งจุดอ่อนของผู้เรียนได้
6. ช่วยสร้างลักษณะนิสัยการชอบคิดให้กับผู้เรียน
ตลอดจนนิสัยใฝ่รู้ใฝ่เรียนตลอดชีวิต
จากข้างต้นสรุปได้ว่าการจัดการเรียนรู้แบบใช้คำถาม เป็นกระบวนการพัฒนาความคิดของผู้เรียนโดยผู้สอนจะป้อนคำถามในลักษณะต่างๆที่เป็นคำถามที่ดี สามารถพัฒนาความคิดของผู้เรียนและกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความสนใจและคิดหาคำตอบทั้งยังให้ผู้เรียนได้ใช้ความคิดเชิงเหตุผล วิเคราะห์ วิจารณ์ สังเคราะห์การเชื่อมโยงความคิดต่างๆในการหาคำตอบ การจัดการเรียนรู้แบบใช้คำถามจึงเป็นการกระตุ้นให้ผู้เรียนคิดเป็น คิดได้โดยผู้เรียน จะเรียนรู้จากการคิดเพื่อสร้างข้อคำถามและการหาคำตอบด้วยตนเอง
ขั้นตอนสำคัญของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้คำถามมี 4 ขั้นตอนดังนี้
1. ขั้นวางแผนการใช้คำถาม
2. ขั้นเตรียมคำถาม
3. ขั้นการใช้คำถาม
4. ขั้นสรุปและประเมินผล
เทคนิคการสอนแบบใช้คำถาม
1. ทำบรรยากาศให้ดี
เป็นมิตร ปลอดภัย
2. เลือกคำถามที่ดี
ที่ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้เลือกคำถามปลายเปิด
3. ใช้เทคนิคให้ดี ถามชัดเจน ไม่กำกวม ถามทีละ 1 คำถาม อย่าถามเป็นชุด ให้เวลาคิด
ประโยชน์ของการเรียนรู้แบบใช้คำถาม
1. ผู้เรียนกับผู้สอนสื่อความหมายกันได้ดี
2. ช่วยให้ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3.
สร้างแรงจูงใจและกระตุ้นความสนใจของผู้เรียน
4.
ช่วยเน้นและทบทวนประเด็นสำคัญของสาระการเรียนรู้ที่เรียน
5.
ช่วยในการประเมินผลการเรียนการสอน
ให้เข้าใจความสนใจที่แท้จริงของผู้เรียน และวินิจฉัยจุดแข็งจุดอ่อนของผู้เรียนได้
6.
ช่วยสร้างลักษณะนิสัยการชอบคิดให้กับผู้เรียน
ตลอดจนนิสัยใฝ่รู้ใฝ่เรียนตลอดชีวิต
ที่มา:
https://sites.google.com/site/khunkrunong/n12. การจัดการเรียนรู้แบบใช้คำถาม (Questioning Method).เข้าถึงเมื่อ
9 กรกฎาคม 2558.
อัสมา บิลมะหมุด.[online] https://www.l3nr.org/posts/545216. การออกแบบการสอน
( การใช้คำถาม ). เข้าถึงเมื่อ 9 กรกฎาคม 2558.
( การใช้คำถาม ). เข้าถึงเมื่อ 9 กรกฎาคม 2558.
สำนักประกันคุณภาพ.[online] http://qa.siamtechu.net/news.php?main_id=495. การใช้คำถามเป็นฐาน. เข้าถึงเมื่อ 9 กรกฎาคม 2558.
